Дыялогі з маладымі драматургамі. Кірыл Ярохін: п'еса «Приход», містыка, асоба аўтара ў мастацкім творы

У верасні 2023 года прайшла Міжнародная драматургічная лабараторыя, пра якую мы ўжо распавядалі ў фармаце інтэрв’ю з удзельнікамі. Разам з драматургамі і рэжысёрамі мы абмяркоўвалі ідэі. Прайшло паўгода. Ідэі сталі паўнавартаснымі тэкстамі, і мы вырашылі паразмаўляць з драматургамі. Створаныя на працягу шасці месяцаў п’есы – нагода пазнаёміць вас з нашымі маладымі аўтарамі, паказаць невядомы бок іх асобы.

Гэта не інтэрв’ю. Гэта пераробленая у пісьмовы тэкст размова з маладымі драматургамі. Аўтарка ідэі – Жэня Бачыла, рэдактар ЦБД.

Аўтар: Кірыл Ерохін.

Самаіндэнтыфікацыя: творчая асоба

Першая выпадковая фраза: «Знянацку пайшоў дождж. Як у Таркоўскага»

П'еса: «Прыход».

Галоўны герой – Гоша, які:

 

1. 1. Жыве з братам і даглядае цяжка хворую маці-> бачыць у снах Святога Георгія->атрымоўвае прапанову ўдзельнічаць баях за грошы->удзельнічае ў баях, адчуваючы падтрымку Святога Георгія;
2. 2. Зарабляе шмат грошай і веру ў сябе-> развівае стасункі з дзяўчынай;
3. 3. Бачыць як вяртаецца «блудны» бацька->, высвятляе, што быў зачаты выпадкова з іншым мужчынам, жыхаром Каўказа->сыходзіць з дому;
   4. Даведваецца, што Маша збіраецца з'язджаць вучыцца → прымае рашэнне ехаць разам з ёй;
4. 5. Пачынае сустракаць Георгія ў выглядзе таямнічых незнаёмцаў -> Георгій перастае памагаць, ператварыўшыся ў Гошынага спарынг-партнёра;
5. 6. У сваім уяўленні б'ецца з Георгіем на беразе Камы і выйграе гэтую схватку->разам з Машай з'язджае.

Андрэй. Гошка, ты сабе дашыракамі гэтымі страўнік загоніш... Так... Малако...(выкладае два слоіка) Малочны ты наш.
Гоша. Па-першае, гэта для мамы. Па-другое -, яно мяне супакойвае.
Андрэй. (гледзячы ў квіток) Ну, цалкам, эканомна, маладзец. Гэта вось табе на ўлсныя патрэбы. (Андрэй кладзе адну купюру на стол. Астатнія грошы хавае ў кішэню.) Калі што, суп у лядоўні. Пагрэеш сабе. Толькі апалонікам налівай. Наташа зрабіла. Смачны.

Жэня. У кастрычніку мы з табой і рэжысёрам Лізаветай Машковіч запісвалі інтэрв'ю пра пошук сваёй гісторыі ва ўмовах творчай лабараторыі. Тады на пытанне «пра што п'еса», ты адказаў, што яна «пра любоў, якой нам усім не хапае...» Ці змянілася зараз нешта ў тваім успрыманні гэтага матэрыялу, калі ты пажыў з гэтым тэкстам выпусціўшы яго на волю?

Кірыл. На сам рэч п'еса пра тое, як становішся сталым. Так, Гоша сустракае дзяўчыну, якая яго кахае, але гэта толькі тое, што ідзе побач з сепарацыяй і расчараваннем ва ўсім, што акружала яго ў жыцці. Тамака ёсць яшчэ тэма містыкі і стану псіхікі грамадства і чалавека ў ім, і тэма расчаравання ў сваіх каранях... На сам рэч пра гэта. І праз гэта, менавіта, я і сам прайшоў. Сепарацыя ад таты ў мяне адбылася даволі позна, таму што ён быў для мяне вялізарным аўтарытэтам.  Я і зараз працягваю яго любіць, але усё ж такі аддзяляюся. 

Жэня. Так, мы ці хочам, ці не, але нашы творы творы ідуць з нас... Але ж не ўсе творы – гэта мы. Многія элементы мы выкарыстоўваем толькі дзеля гісторыі, каб яна была паўнавартаснай, цікавай, дынамічнай.

Кірыл. Але тут у першую чаргу пытанне пра тое, адкуль узяліся баі і хворая маці... Адзін з маіх любімых раманаў – «Место» Фрыдрыха Горэнштэйна. У прадмове да гэтай аўтабіяграфічнай кнігі ён піша, што палова рамана – гэта яго сапраўднае жыццё, а другая частка – гэта цалкам супрацьлеглыя рашэнні, якія б ён ніколі ў жыцці не здзейсніў. «У тым-та і справа, што пры адных і тых жа абставінах і тых жа думках і адчуваннях людзі могуць дзейнічаць па-рознаму. Калі б аўтар дазволіў сабе рабіць так, як робіць яго персанаж Гоша Цвібышаў, то ён бы ніколі не змог бы напісаць гэтую кнігу: ён быў бы не аўтарам, а дзеючым тварам гісторыі». (Прым.аўт.) Герой па-іншаму дзейнічае, ён – паўнавартасная асоба. І вось дзіўнае злучэнне, калі гісторыя пра цябе, але пры тым, у ёй шмат таго, чаго б ты ніколі не зрабіў бы ў жыцці. Гэта, мабыць, адзіная дакладная формула творчасці ў нейкім сэнсе.

Свет, які міргае, шум натоўпу. На актагоне вядучы ў мікрафон прадстаўляе байцоў.

Вядучы. Шаноўнае спадарства! Яму 20 гадоў! Рост 178 санцыметраў» вага 65 кілаграмаў!* Прадстаўляе байцоўскі клуб “Инстинкт”з Масквы, Цёплы  стан. Прывітаем, наш навічок, Георгій «Ястрабіны рык» Со-о-о-опатаў!  Давайце павітаем!!!

Васёк і Саня побач з Гошам паяўляюцца ў свеце ўмоўнага рынга ў Гошыным куце. Гоша з голым торсам тужэй зашпільвае пальчаткі...

Гоша. (Ваську) Ястрабіны рык? Ты че-ніць арыгінальней не мог прыдумаць?
Васёк. Так трэба было тэрмінова… Табе што з гэтага! Так, Гошан, спакойна, збярыся! Дакладнасць і скорасць...
Саня. Гошка, памятай пра тут і зараз. Трымай гэты момант, усёк?
Васёк. (хлопае па плячу) Гошан, у цябе наогул варыянтаў няма – я бабкі на цябе паставіў.

Жэня. Цікава, што звычайна ў такіх выпадках ёсць проста паток і больш нічога. Ты пішаш, не думаючы і не звяртаючы ўвагі ні на што. Потым перачытваеш і думаеш: «Ого!»

Кірыл. Вось бачыш: перачытаеш і разумееш, што не магла ведаць пра гэта загадзя. Усё нарадзілася ў цябе, калі ты гэтага не чакала.

Жэня. Але існуе шмат спосабаў работы над мастацкім тэкстам. Бывае, ідзеш у патоку. А часам, наадварот – прапісваеш кампазіцыю, структуру, характары, герояў. Хочаш дакладна ведаць і разумець, што, як, да чаго і чаму. Але досвед паказвае, што гэта далёка не заўсёды харошы варыянт.  Але ў цябе, напрыклад, зашмат паваротаў, якія ўплываюць і на саму гісторыю, і на героя, і на саму ідэю. Як ты прыйшоў да такога насычанаму падзеямі, тэмамі і падтэкстамі сюжэту?

Кірыл. Творчасць – гэта нейкая сувязь свядомага і несвядомага розуму. На пачатку лабараторыі я наогул не ведаў пра што пісаць і неяк сказаў Яраславе  (Прым.аўт. Пуліновіч, куратару лабараторыі): «Вы хаця бы нейкую тэмы дайце, падкажыце». А яна налётам адрэагавала, і, паслухаўшы мае расказы аб Юнге, аб Зігфрыдзе, імгненна сцяміла, што гэта жыве ў мяне з сярэдзіне і сказала: «пішы пра гэта! Няхай да яго прыходзіць гэты Георгій...». Я вельмі ўзрадаваўся, але праз хвіліну зразумеў, што у мене ўсё ж такі няма ніякай  канкрэтыкі. Ніякіх абставін з жыцця гэтага героя. Хаця, за пару гадзін яны, няхай не адразу, але на шчасце – узніклі. Гэта заўсёды ў той ці іншай ступені сінтэз свядомых установак і несвядомага патоку. У чым галоўная складанасць работы на заказ, так гэта ў тым, што яна прадугледжвае найбольш свядомы гвалт над несвядомым, што рве патокавае сазнанне. У цябе ж таксама цэлы паток выліўся на дакладную тэму, цэлы кавалак, калі сама сабе дазволіла... Неяк у Джона Кэмпбэлла спыталі: «У чым ваша медытацыя?» Ён адказаў: «Асадка і папера». Я ж пісаў пяром яшчэ на лабараторыі.

Жэня. Гэта прыгожа.

Кірыл. На сам рэч  асадка з пяром проста лепей ходзіць па паперы. Фінал п'есы ўжо дапісваўся па-іншаму. З большымі намаганнямі. Калі цяжка сесці за кампутар і пачаць пісаць, то ў сшытку гэта прыходзіць хутчэй. «Ваша медытацыя – асадка і папера», - ён не дарма гэта сказаў. Дапісваць п'есу дужа цяжка, таму што ўтвараецца куча адхіленняў і табе трэба зразумець, куды ісці далей. А аб'ём ужо і так больш за патрэбны. Напрыклад, я выкрэсліў з канчатковага варыянта 5-6 сцэн. Былі файныя павароты. Здавалася, што можна было амаль цыкл п'ес зрабіць. Ад імя маці, ад імя Машы... Пра тое, якія яны бачаць сны... 

Жэня. Складанасць любога мастацтва ў тым, што ты як глядач не заўсёды можаш вылучыць свае асацыяцыі ад ідэі. То бок мы бачым, што Гоша ўсё жыццё быў чалавекам, які верыць у Бога. А пасля, нават калі ты гэта наўпрост не гаворыш, ён быццам перастае быць такім. І вось для чытача гэты паварот можа быць даволі моцным знакам, у ім можа акумуліравацца ўся ідэя твору. А ты мог бы проста перастаць акцэнтаваць на гэта ўвагу. І тут ужо незразумела, дзеля чаго была вылучана гэта лінія: для развіцця тэмы сепарацыі альбо проста як частка характару персанажу, якая не мае за сабой ніякіх матываў?

Кірыл. Можа, гэта тамака і не прапісана, але я б палічыў бы за лепшае, каб глядач зразумеў: сыход ад веры, якая была слепа нададзена – таксама частка сепарацыі. Хаця ў п'есе я моцна  гэтага не дабіваўся.

У царкоўнай брамы. Гоша ходзіць узад-наперад, трымаючы ў руках тэлефон.
Спыняецца, азіраецца па баках. Прысаджваецца на кукішкі.
Падымаецца, адыходзіць у бок. Адыходзіць яшчэ далей, азіраецца.

Прыкладае да вуха тэлефон.

Гоша. Ало. Маш, вітаю! Пазнала? Так, я. Адкуль даведаўся – ты ж яго не мяняла...Маш, слухай, я чаго, шчыра кажучы, званю. (Гоша замірае, кідае позірк на купал царквы). Го са мной на каву?... Атрымоўваецца, так. Так (сур'ёзна) Я цябе запрашаю. То бок я сур'ёзна. Давай у суботу. Недзе а трэцяй. Ты можаш?.. Ну, можам і ў чатыры...

Тады а чацвёртай у суботу. Тады да сустрэчы. Давай, я пазваню. Пакуль.

Гоша апускаецца на кукішкі і выдыхае.

Гоша. Фффуууууух…

Звоняць званы.Гоша азіраецца, пасля ўстае і сыходзіць прэч.

Жэня. Добра, а калі звярнуцца да тэмы містычнай з'явы? Гэта больш пра цябе ці пра Гошу?

Кірыл. Гэта для мяне як ключавы рычаг. Вось тут як раз ніякі Георгія ў мяне не з'яўляўся. Мяне. На сам рэч, часцяком называлі Ягорам. Тут гэта выведзена як рычаг, які па-мастацкі неабходны для канструкцыі п'есы. 

Жэня. Як адзіны з рычагоў да чаго?

Кірыл. У творах містыка вельмі важна. Нават ледзь-ледзь. Тут зроблена ў нейкім дакладным градусе , гульня, трохі, занадта шчыра. У ідэале, вядома, танчэй трэба рабіць. Але, каб я гэтую п'есу ставіў – я б гэта рабіў на кантрасце з баямі. Трэба ўсё рэалізоўваць так, каб было трошкі жудасна. Па магчымасці. Хаця, тамака я ўжо не маю рацыю. Людзі ўжо самі абыгрываць будуць. Я ўмываю рукі.

Жэня. Маша – дзяўчына Гошы - псіхолаг. І тут сутыкаецца нешта адносна рацыянальнае і ірацыянальнае...

Кірыл. У самім тэксце неаднаразова звяртаюся да Карла Юнга – моцна натхніў мяне. Ён быў у апазіцыі з Зігмундам Фрэйдам, веды якога будаваліся на ід, эга, суперэга. У сутнасці, на першых трох ведычных чакрах, не выходзячы за межы выжывання, схільнасці і сацыяльных пластоў чалавечага існавання.  Юнг – наадварот – геніяльна злучыў з навуковымі даследаваннямі містычны пласт быцця. За год да лабараторыі мне параілі яго кнігу «Воспоминания, Сновидения, Размышления». Яна не толькі навуковая, як астатнія яго работы. Гэта па-сутнасці біяграфія і з яе зручна пачынаць  знаёмства з гэтымі ведамі. Дарэчы, кажуць, перад смерцю Юнг пабачыў тры сны. У адным з іх было дрэва з залатымі каранямі. Гэты сон быццам сказаў яму: «Твая работа прынятая».

Жэня. Вельмі цікава паглыбляцца ва ўсе тонкасці, узгадваць тое, пра што забыўся. Таму што, калі ты плаваеш у нейкай тэме на паверхні, то ўспрымаеш усё вельмі канкрэтна. То бок «псіхалогія=навука. Канец. Навука навукова».

Кірыл. Для мяне таксама працяглы час псіхалогія і містыка былі палярнымі рэчамі. Але Юнг гэта аб'яднаў: «Містычнае – гэта толькі іншая назва для «псіхічнае». Гэта калі цябе будзе турбаваць нейкая ўнутраная праблема, яна у любым выпадку праявіцца: не ў рэальнасці – так ва ў снах, не ў снах – так у рэальнасці.  Таму, як не круці, яна павінна адбыцца, зрабіць уплыў на цябе. У душы, якая ідзе праз жыццё да пастаяннай інтэграцыі, ёсць нейкія этапы і яны акцэнтуюцца. У маладосці ты ідзеш дакладным шляхам героя, а ў другой палове жыцця гэта ўсё набывае некалькі алегарычны сэнс. Часцяком, гэта ўжо не сляпое, не шчырае супрацьстаянне нечаму.

Гоша. (станоўча моргае) Так... Я табе яшчэ не ўсё расказаў. Мне  днямі, недзе тыдзень таму, сон сніўся...  Сяджу я з кустах ля ракі, світанак, гляджу як конь пасвіцца. І выходзіць у кальчузе Георгій Пераможац, і вядзе каня паіць. Да ракі. А мне сцыкотна ў сне неяк перад ім – сяджу ў засадзе, нават форма вялізарная мне ўся...

Жэня. А што містыка для цябе? Як яна праяўляецца ў жыцці Кірыла Ерохіна?

Кірыл. 7 лістапада я паставіў кропку ў п'есе. Тады мы вярталіся з сяброўкай дахаты, апошні цягнік быў ў 0.50. Мы выйшлі на станцыі, і раптам падыходзіць хлопец -гадоў 19, хударлявы, усмешлівы такі. Пытае: «У вас цыгарэты ёсць?» А ў яго пальчаткі каля заплечніка боўтаюцца. Я маўчу, таму што ўсё разумею, у мяне ўсё фразы ў галаве. Ён трэнер па змешаным адзінаборствам, завуць Даніла. Я яго нават за язык не цягнуў.  У мяне цалкам было ўражанне, што я сустрэў свайго Гошу. Толькі сёння кропку паставіў, была ноч без сну, і вось зараз мой герой матэрыялізаваўся, і пры гэтым ён жыве тут, праз парк ад мяне. 

Жэня. Ты першапачаткова кінарэжысёр, адпаведна, шмат гадоў з'яўляўся частка гэтай суполкі. Як для цябе адбыўся тэатр?
Кірыл. Я падаў заяўку на лабараторыю ў апошнюю хвіліну. Была няўпэўненасць. Не ведаў, ці возьмуць. Я адчуваў, што калі возьмуць, то трэба будзе ехаць, але фішка ў тым, што мяжа нейкая-та была. На сам рэч: «Навошта?». Я – кіношный чалавек, які ніколі па-сапраўднаму не працаваў ў драматургіі. Сцэнарнае рамяство нейкім чынам усё ж такі звязана з драматургіяй, але мысленне людзей гэтых двух абласцей занадта адрозніваецца паміж сабой. Таму бар'ечык быў сур'ёзны, недавер быў да апошняга моманту.  Потым толькі зразумеў, што Юнг меў рацыю: важна збочыць трохі на паралельную дарогу, якая здаецца не тваёй, але яна пры гэтым сумежная. На сам рэч гэта вельмі пашырае свядомасць. У некалькі разоў. Трэба паціху вызваліцца ад абмежаванняў эга. Тады табе, як драматургу толькі дадасца ад таго, што ты тэатральны драматург. І ў тэатральнай сферы не стане меней ад таго, што ты кіношнік. Гэта своеасаблівы  ўзаемаабмен двух творчых асоб, якія жывуць у цябе. А да гэтага ты толькі накідваў, асцерагаўся. Але мне пашанцавала, што ўсё сышлося па часе: перад лабараторыяй я на працягу месяца ўпарта пісаў сцэнар. Трэба было трохі змяніць ракурс, і навіна пра лабараторыі адбылася як раз своечасовае.

Жэня. Ці быў унутраны пераход ад кіно да тэатра? Усё такі спецыфіка гэтых двух мастацтваў... адрозніваецца паміж сабой.

Кірыл. На сам рэч я да гэтага ўжо зведаў сябе ў тэатры, хаця і ў фармаце студэнцкага ўрыўка. На другім курсе была пастаноўка «Кроткой» Фёдара Дастоеўскага. Ва ўсіх былі нейкія пастаноўкі, але мне прызначылі менавіта гэтага аўтара. Думаю, гэта быў лёс: я люблю Дастаеўскага, а яшчэ мне далі акцёра, з каторым мы далей працягнулі многа працаваць. Тэма ўсяго твора, як і пастаноўкі атрымалася экзістэнцыяльная – гэта цалкам мая тэма. Ёсць рэжысура быццам зэдлік, якую ты з характару выводзіш, а ёсць рэжысура экзістэнцыяльная –  яна проста ў цябе. Я з матэрыялам супала. Кавалачак быў невялікі... У выніку ў мяне ў тым семестры ледзь не ў адзінага адбылася работа з акцёрамі з усёй групы... А наогул, пра адрозненне тэатральнай і кіношнай рэжысёры: калі глядзець праз прызму жыццёвага досведу, то ты ведаеш, праз якія цяжкасці праходзіць чалавек, каторы яшчэ ўчора быў царкоўным, алтарнікам, які ўсяго ў жыцці палохаецца. Яшчэ ўчора ўсё выракаў, а зараз раптоўна вырашае стаць кінарэжысёрам... Гэта такі суцэльны неўроз... Асабліва, калі настаўнікі цябе не прымаюць і трэба ўвесь час нешта даказваць... Трэба неяк выходзіць на пляцоўку і здымаць, таму што ёсць нейкае заданне. А у кіно многае залежыць ад фінансаў. Да таго ж, дзе камера, там і абмежаванні па часе, арэнда і арганізацыя – цалкам на цябе. У тэатры патэнцыяльна больш мастацтва нават таму, што тамака ёсць магчымасць адносна роўна існаваць. Тады як кіно, у большасці выпадкаў, хутчэй камерцыя. 

Жэня. Пасля дынамічнай камунікацыі з драматургамі і прагляду спектакляў, менавіта што для цябе з'яўляецца тым закрэсліваннем, дзе бачна розніца паміж кіно і  тэатрам?

Кірыл. Гэта пытанне вельмі важнае, нават ключавое. Тэатр – перфарматыўнае мастацтва, гэта тое, што адбываецца «зараз», яно надта ўразлівае, але вельмі сапраўднае. Кожны элемент сцэнічнага дзеяння мае найвялікшую колькасць пластоў. Узяць толькі спосабы акцёрскага існавання... У кінематографе ты паглыбляешся хутчэй у візуалізацыю нейкага сну. Бачыш зафіксаваную прастору і час, што цячэ ў ёй. Гэта максімальна дакладна. У тэатры ўсё адбываецца тут і зараз, пры гэтым метафарычна. З майго досведу – калі думаеш тэатральнай сцэнай, табе зручней па мастацкі сканцэнтраваць думку. Я не ведаю, чаму гэта так працуе, але гэта так. Тэатр дапамагае выйсці ў мастацкую галіну, убачыць істотныя моманты. Якасна мысліць не заўсёды проста. Калі маю, толькі што напісаную п'есу давялося зараз адапціраваць для кіно, трэба было б істотна перапрацаваць яе. Таму што ў тэатры першапачаткова развіццё характару. Кіно – гэта развіццё часу, у якім існуюць персанажы. І гэта розныя рэчы.

Жэня. Што табе зараз найбліжэй? Таму што ў неўрозе, даўгачасных хваляваннях таксама ёсць сваё хараство. Быццам складана фізічна і эмацыянальна, а пасля разумееш, што без гэтага ўжо не ўяўляеш жыццё.

Кірыл. Для мяне ў п'есы было нейкае выйсце для душы, таму што зараз у кіно цяжка рэалізаваць нешта падобнае. Наогул, у сферы сусветнага кіно існуе невялікая група людзей, якія на сам рэч займаюцца творчасцю.

Маша. Гош, слухай... В калі ты гаворыш, што цябе кінуў бацька. То бок, бацька наадварот вярнуўся, але аказваецца, што гэта не той бацька...
Гоша. Ну.
Маша. А што, калі Георгій – ён табе як бы ну, ну, ну заместа бацькі неяк спрыяе.

Жэня. Наколькі табе, з пункту гледжання трымцення матэрыялам важка разумець, што ты будзеш рэалізаваны як тэатральны драматург? Што тваё ўбачыць сцэну? Ці для цябе, у першую чаргу, гэта нешта прыватнае, што дапамагае існаваць?

Кірыл. Я два месяца працаваў над гэтай гісторыяй і больш нічым не займаўся. Тэкст пісаўся вельмі хутка, пасля запаволіўся – і далей праз намаганне, а напрыканцы ты нават трохі ўжо і выматаны. Затым былі праўкі – яны занялі яшчэ пэўны час. Але я настолькі верыў у гэтую ідэю... Верыў, што калі-небудзь гэта будзе пастаўлена. Хаця мне зараз неабходна разумець, што тэкст напісаны, што гэты досвед адбыўся. Мне здаецца, што п'еса, у нейкай ступені, цэласная. Магчыма, часам прасочваецца, што я не тэатральны рэжысёр. Можа здавацца, што другая палова п'есы, дзе трэба абвастраць, не зусім сцэнічна.У любым выпадку, мне было вельмі цікава пісаць. І калі б мне зараз сказалі: «Думаем паставіць, але нешта трэба паправіць/і перапісаць», то я гэта б зрабіў.

 Жэня. Твой энтузіязм быццам крычыць пра тое, што для цябе важны сам факт, што гэта быў твой досвед. Ты яго зафіксаваў, і , нават, калі гэта не ўбачыць глядач, то не будзе значыць, што ты гатовы завязаць з драматургіяй.

Кірыл. Так, для мяне гэта не роўна. Таму што зараз, напрыклад, калі сябра мне прапаноўвае пісаць баевік пра спецагента, намнога прасцей гэта зрабіць – у мяне ўжо такая п'еса напісана. Пасля «Прихода» працаваць над такога кшталту матэрыялам у тысяча разоў цікавей і прасцей. Прастора працуе нестандартна: ты адчуваеш жыццё, умоўна, і як кіношнік, і як драматург. Прастора стала аб'ёмнай. І гнуткай. І гэта настолькі мне дапамагае, што я думаю: « Як жа, трасца яго вазьмі, выдатна, што я напісаў такую п'есу».

Жэня. Але такі досвед часам робіць чалавека вельмі ўніклівым. Увесь час думаючым. Вось ты думаеш-думаеш, а нічога не робіш. Часам гэта адбываецца з-за разумення, што ў мінулай рабоце было зашмат памылак, і зараз ты зусім не хочаш іх паўтараць. У выніку – мільён думак і нуль учынкаў.

Кірыл. Вось зараз я, напрыклад, пішу нешта бязглуздае, на мой погляд. Але пры гэтым знаходжу нейкія кропкі для сябе, нестандартныя рашэнні. Многія ключавыя моманты паяўляюцца з характараў... У Таркоўская была харошая фраза: «У мастацтва свая дэмагогія». Так і ёсць. На парозе важкіх творчых рашэнняў , калі ты малады, няўпэўнены ў сябе і выніках сваёй работы, цябе часам вароціць, ты можаш, нават, не пайсці на перад. Але, на сам рэч, амаль ва ўсім і заўсёды ты нешта набываеш: мне 35 гадоў, і, аналізуючы зараз, я разумею, што ўсе памылкі пайшлі ў скарбонку. Яны павінны былі адбыцца. Прынамсі, калі ёсць пытанне «рабіць-не рабіць», то безумоўна трэба рабіць, асабліва ў маладосці.

Жэня. Калі на далей будзеш спрабаваць займацца драматургіяй, для цябе гэта будзе яшчэ адным спосабам быць сабой? Ці хочацца стварыць другое альтэр эга? Як Агата Крысці, якая пісала дэтэктывы, і пры гэтым у ёй яшчэ жыла аўтарка любоўных раманаў, якія выпускаліся пад псеўданімам.

Кірыл. Выявілася, што гэта іншы спосаб быць сабой. Ты развіваеш блізкія табе тэмы, але развіваеш іх зусім па-іншаму. Так, як бы ў кіно і жыцці ніколі б не развіў. Форма зусім другая. Думаеш, што, аказваецца, можна было і вось так тут раскрыць! Так гэта ж яшчэ і больш файна ў прасторы тэатра, чым у кіно. З-за, калі можна так сказаць, цяжкаважнасці апошняга. Як тамака ў Інгмара Бергмана: «Кіно – самае падатлівае, і самае працаёмкае з мастацтваў».
Жэня. Галоўная якасць, якая вызначае харошы мастацкі твор?

Кірыл. Яно павінна разрываць тваё ўяўленні пра рэчаіснасць абывацеля. І пажадана да той ступені, каб ўзнік катарсіс... А с другога боку, харошы мастацкі твор павінен быць: 1) Пра містыку

2) Каханне без узаемнасці

3) Аб адзіноце чалавека.

Маша дастае айфрн, прысядае на плед. Працягвае рукі Гоше. Ён сядае побач.  

Маша. Глядзі, неяк днямі напісаў адзін хлопец, псіхатэрапеўт.( чытае з экрана). Хачу падзяліцца сваім сном, які завіс у галаве быццам загадка. Імкнуся сам сабе адказаць на пытанне ўжо рытарычнае – да якога месца параненаму крыўдай і помстай чалавеку прыкладаць трыпутнік. Спадзяюся, калі-небудзь мы навучымся дыягнаставаць і лячыць крыўду так сама як і прастуду. А пакуль сон:

З глыбіні зямлі падымаецца дэманічная фігура. Нешта, чаго мы раней не бачылі. Нешта з таго свету. Магутнае, пачварная істота, здольная і жадаючая знішчыць свет. Яна валодае страшнай сілай, значна большай чым усе, з кім прыходзілася калі-небудзь у гісторыі сутыкацца чалавецтву.

Гэта істота падымаецца з нары, чорнай гнойнай ямы з недасягальнай глыбінёй. Падымаючыся над зямлёй, яно засланяе сабой свет і нясе ў душы жах такога кшталту, да якога немагчыма дакрануцца не згубіўшы розуму. Гэтая пачвара ўстанаўлівае на зямлі закон пекла, помсты, хаосу, забыцця. Яна пазбаўляе памяці, яна пакупае душы. Яна ўсяляе сваю крыўду мёртвым душам, і яны ўспрымаюць яе як сваю.

<....>

Адзіны спосаб па-сапраўднаму і назаўсёды вырашыць пагрозу, што ўзнікла калі паявіўся Д'ябал ляжыць праз павагу да праўды гэтай істоты, але ніхто не можа пранікнуць у яе сутнасць. З большага таму, што гэта істота фатальна адзінока, страціла здольнасць да кантакту і побач не засталося нікога, хто мог бы яе вылечыць. Д'ябал выходзіць з нары, каб адпомсціць. Ён выходзіць ад безнадзейнасці.

<....>

Д'ябал гэты – старое дзіця, якое засталося без любві.

Гоша. (Доўга глядзіць на ваду). Мама памірае...

Крычаць чайкі. Шумяць дрэвы. Заслона.